Veel mensen hebben bij zen een beeld van rust en relaxen. Dat beeld klopt niet helemaal, of moet ik misschien zeggen helemaal niet. Zen is hard werken, tijdens de meditatie kun je niet achterover leunen. Zazen, zo heet de meditatievorm die in zen gebruikelijk is, houdt in dat je op een kussen, meditatie bankje of een kruk zit met een rechte rug , je schouders losjes iets naar achter en je handen in de Jnana (djana/eenheids-) mudra.
Een mudra is de houding van de handen, je hebt verschillende mudra’s met allemaal een eigen betekenis. De Jnana-mudra houd in dat je de linkerhand in de rechter legt zodat je een kommetje vormt, de duimen houd je tegen elkaar alsof je een vloeitje tussen de toppen vast wil houden zonder het te kreuken. Op een kussen zit kun je in verschillende houdingen zitten:
- Japanse houding – op je knieën met de benen links en rechts van het kussen.
- Birmese houding – één voet voor tegen het kussen met de hiel omhoog, de ander ertegen.
- Halve lotus houding – als de Birmese houding met één voet op je bovenbeen.
- Hele lotus houding – beide voeten op je bovenbenen met de voetzool omhoog.
In het begin kan dit voor de nodige pijntjes zorgen. De meesten hebben pijn in hun knieën, rug of schouders. Het is daarom goed om het rustig aan op te bouwen, net als met sporten. Je kunt het zowel fysieke als mentale ruggegraattraining noemen. Uiteindelijk verbeter je er je houding ook op beide vlakken mee.
Lichaam en geest kun je als twee verschillende onderdelen zien of als één geheel. Ik denk dat beide waar zijn. Soms doet je lichaam niet wat je geest wil, en soms zit je gevoel niet op een lijn met je gedachten. Vandaag de dag leven veel mensen in hun hoofd. Ze luisteren niet meer naar hun lichaam tot er iets mis gaat, en zelfs dan luisteren ze eerder naar de dokter dan naar hun eigen lichaam. Zelf heb ik jarenlang roofbouw op mijn lichaam gepleegd, gelukkig heb ik van mijn ouders een sterk en veerkrachtig gestel meegekregen en is de meeste schade niet permanent.
Al vrij jong ben ik gaan roken, ik ben er 15 jaar geleden mee gestopt omdat ik mijn kinderen het goede voorbeeld wilde geven en omdat het er samen met mijn astma voor zorgde dat mijn conditie bar slecht was. Als ik thuis de trap op liep was ik al buiten adem. Vanaf het moment dat ik gestopt ben met roken ben ik weer gaan sporten. Als ik een les spinning wilde doen moest ik eerst mijn inhalator gebruiken, anders viel ik halverwege van mijn fiets. Ondertussen heb ik mijn conditie enorm verbeterd en ik durf best te zeggen dat ik behoorlijk fit ben voor iemand die binnenkort gaat zien waar Abraham de mosterd haalt.
Sporten is niet alleen goed voor je conditie. Een goede conditie zorgt er sowieso al voor dat je beter in je vel zit, sporten kan ook een vorm van meditatie zijn. Als je bijvoorbeeld tijdens het hardlopen op je ademhaling let, dwalen je gedachten niet zo maar af, en ben je dus meer één met je lichaam en je omgeving. Tijdens het sporten verbrand je adrenaline en maak je endorfine aan. Adrenaline is een stresshormoon wat je lichaam aanmaakt om adequaat te kunnen reageren op dreigend gevaar. De kleine Het centrale deel van onze hersenen, ook wel het reptielenbrein genoemd dat de meest basale functies van ons lichaam bestuurt, zorgt ervoor dat het lichaam de hormonen cortisol en adrenaline aan gaat maken wanneer er gevaar dreigt. Je lichaam wordt op die manier klaargemaakt voor een ,, fight/flight respons’’ wat inhoudt dat het in een overlevingsmodus komt. Alles in je lichaam wordt op maximum gezet zonder enige reserve, behalve je denkvermogen. Je hersenen gebruiken ongeveer 20% van je energie en in een vecht/vlucht situatie zijn gedachten alleen maar een belemmering. Het komt dan vooral aan op reflexen.
Wat heeft dat hele verhaal zen te maken zal je denken. Door zelfreflectie heb geleerd dat ik jarenlang een adrenalinejunk ben geweest. Altijd haast, geen rust in mijn lijf, een kort lontje, moeite met concentratie en een ongezonde levensstijl. Gelukkig heb ik mijn gedrag aan kunnen passen waardoor ik minder snel gestrest ben, als het toch gebeurt probeer ik het er zo snel mogelijk uit te sporten. Adrenaline blijft namelijk best lang in je lichaam zitten en door te sporten ben je er het snelst van af. Door me er bewust van te zijn wat er in mijn lichaam gebeurt heb ik geleerd om er beter mee om te gaan, ik wil er namelijk nog wel een aantal jaartjes plezier van hebben.
Bodhidharma, de grondlegger van Zen heeft ook de fundering gelegd voor de Budo sporten. De zelfverdedigingsmethode van de Shaolin monniken ligt aan de basis van alle oosterse vechtsporten. Het vereist een hoge mate van lichamelijk bewustzijn waardoor je de kracht van de tegenstander kunt gebruiken tegen zichzelf. Het is tegelijkertijd ook een prima methode om lichaam en geest op één lijn te krijgen.
Zen Chauffeur 